افسر جوان فضای مجازی

چه عواملي در تزكيه نفس نقش دارند؟

عوامل و اسباب متعددي در درون يا برون آدمي وجود دارد كه هريك به نوعي در تزكيه نفس نقش دارد. با توجه به آيات قرآن كريم اين عوامل را مي توان در تزكيه نفس موثر دانست:
1.خداوند: منشأ همه امور خير، خداوند است و تا اراده او به چيزي تعلق نگيرد تحقق آن از سوي بشر امكان پذير نيست، بر اين اساس انسان در همه امور از جمله تزكيه نفس نيازمند عنايت الهي و توفيق اوست و اگر فضل و رحمت خدا نباشد هيچ انساني به تزكيه خود قادر نخواهد بود. «وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكَى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»[1] به همين جهت از جمله اسماي الهي كه در روايات و ادعيه ذكر شده «مزكّي» يعني تزكيه كننده است.
2. رهبران الهي: پيامبران ،امامان و اولياي خاص الهي كه منزه از آلودگي اند، به عنوان واسطه فيض الهي و مربي انسان ها از عوامل عمده تزكيه انسان ها به شمار مي روند كه با تلاوت آيات قرآن و بيان احكام الهي و فضايل اخلاقي انسان ها را از آلودگي شرك و گناه و اخلاق رذيله پاك مي كنند. به همين دليل ابراهيم(ع) از خداوند تقاضاي فرستادن پيامبراني مي كند تا نسل او را از آلودگيها پاك كنند: «رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ»[2] هم چنين خداوند به موسي فرمان مي دهد كه به سوي فرعون رفته، او را به تزكيه فراخواند: «اذْهَبْ إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى. فَقُلْ هَلْ لَكَ إِلَى أَنْ تَزَكَّى»[3]
3.پاي بندي به ايمان و عمل صالح: هرچند خداوند با فرستادن پيامبران و توفيق و عنايت خويش زمينه تزكيه انسان ها را فراهم مي كند؛ ولي اين خود افراد هستند كه با پذيرش آگاهانه و آزادانه دعوت انبيا و پاي بندي به دستورات و مقررات الهي ، خود را از بركات بعثت انبيا برخوردار ساخته، پاكي و تزكيه را براي خود رقم مي زنند. از اين رو قرآن كريم از يك سو بهشت و درجات عالي آنرا براي مومنان و صالحان ثابت مي كند و از سوي ديگر همه آنها را جزاي اهل تزكيه مي داند: «وَمَنْ يَأْتِهِ مُؤْمِنًا قَدْ عَمِلَ الصَّالِحَاتِ فَأُولَئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَى. جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ جَزَاءُ مَنْ تَزَكَّى»[4] و اين بدان معناست كه تزكيه بدون ايمان وعمل صالح به دست نمي آيد. با توجه به آيات قرآن و پيوند عميقي كه بين تزكيه و اعمال انسان ها وجود دارد، مي توان گفت عمده ترين فلسفه تشريع عبادات و مكلف ساختن انسان ها، دوركردن آنها از آلودگي ها و رشد و تكامل معنوي آنان است، چنان كه قرآن در آيات بسياري به برخي از عبادات اشاره كرده و آنها را عامل دوري از آلودگي ها دانسته است؛ مانند:
    الف.نماز: نماز از جمله عباداتي است كه اگر با آداب و شرايط آن بجا آورده شود باعث جلوگيري از آلوده شدن انسان به گناه مي گردد: «وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَر»[5] و هم اورا از گناهاني كه مرتكب شده پاك مي كند: «وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ»[6] بر پايه روايتي از پيامبر اكرم(ص) فرمود: «نمازي كه با آداب و شرايط آن اقامه شود گناهان را هم چون برگ خزان مي ريزد.
    ب.انفاق در راه خدا: انفاق مال چه واجب و چه مستحب موجب پاك شدن و تطهير قلوب از آلودگي ها و صفات ناپسند همچون بخل و دوستي دنيا مي گردد: «خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بها»[7] در آيات 18-19 سوره ليل نيز به انفاق در راه خدا و نقش آن در تزكيه اشاره كرده و آنرا از صفات متقين دانسته است: «وَسَيُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى. الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّى»[8] در روايات نيز بر تاثير انفاق در تزكيه و محو گناهان تاكيد شده است؛ از جمله پيامبر اكرم(ص) فرمود: « هركس خانواده مسلماني را يك شبانه روز پذيرايي كند خداوند گناهان او را محو مي كند.»[9]

به نقل از شهر خبر
پي نوشت:
[1] . و اگر فضل و رحمت الهي به سراغ شما نمي ‏آمد احدي از شما هرگز پاك نمي‏ شد ولي خداوند هر كه را بخواهد تزكيه مي‏ كند و خدا شنوا و دانا است. نور،21
[2] . پروردگارا! در ميان آنها پيامبري از خودشان مبعوث كن، تا آيات تو را بر آنها بخواند، و آنها را كتاب و حكمت بياموزد و پاكيزه كند. بقره،129
[3] . به سوي فرعون برو كه طغيان كرده است. و به او بگو: آيا مي‏ خواهي پاكيزه شوي ؟ نازعات، 17-18
[4] . و هر كس مؤ من باشد و عمل صالح انجام داده باشد در محضر او حاضر شود درجات عالي براي اوست. باغ هاي جاويدان بهشت كه نهرها از زير درختانش جاري است هميشه در آن خواهند بود و اينست پاداش كسي كه خود را پاك كند! طه،75-76
[5] . و نماز را بر پا دار كه نماز (انسان را) از زشتي ها و منكرات باز مي ‏دارد.عنكبوت،45
[6] . نماز را در دو طرف روز و اوائل شب برپا دار، چرا كه حسنات، سيئات (و آثار آنها را) بر طرف مي‏ سازند. هود، 114
[7] . از اموال آنها صدقه‏ اي (زكات) بگير تا به وسيله آن آنها را پاك سازي و پرورش دهي. توبه،103
[8] . و به زودي باتقواترين مردم از آن دور داشته مي‏ شود. همان كس كه مال خود را (در راه خدا) مي‏ بخشد تا تزكيه نفس ‍ كند.
[9] . دائره المعارف قرآن كريم، مركز فرهنگ و معارف قرآن ،بوستان كتاب، قم، 1382،ج7،ص502-500

خداوند متعال در قرآن می‌فرماید:

وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ طلاق/3

هر کس بر خدا اعتماد کند، خداوند برای او بس است

حکایت؛ در یکی از ماه‌ها جهت پرداخت شهریه پولی نرسیده بود، آقاسیدعلی (فرزند مرحوم آیت‌ الله شاهرودی از مراجع تقلید گذشته که مسئول امور مالی بیت بود) مضطرب و نگران نزد پدر می‌آید و عرض می‌کند: روز آخر ماه است، به نانوایان و داروخانه‌ها بدهکاریم، اول ماه هم باید شهریه بدهیم، پول کافی هم در اختیار نداریم! آیت‌الله شاهرودی توجهی به این گفتار نمی‌کنند و می‌فرمایند: به من ربطی ندارد! خود امام زمان (عج) باید این مسئله را حل کنند چرا من غصه‌اش را بخورم، بعد فرمود: کم اعتقادها عجله نکنید!

پس از آنکه پاسی از شب گذشت و مرحوم شاهرودی بعد از صرف شام آماده استراحت بودند، ناگهان صدای کوبه درب منزل بلند شد، درب را باز کردند، پیرمردی با زبان محلی می‌گوید: با سید کار دارم، به او می‌گویند: اکنون وقت ملاقات نیست بروید صبح تشریف بیاورید اما پیرمرد بسیار اصرار می‌کند تا اینکه آقا متوجه می‌شوند و صدا می‌کنند، بگذارید بیاید! پیرمرد وارد می‌شود و دست آقا را می‌بوسد و چهارده هزار دینار به ایشان تقدیم می‌کند و می‌رود، آنگاه آیت‌الله شاهرودی رو به فرزندان خود کردند و گفتند: ای کم عقیده‌ها ما صاحب داریم، ولی متأسفانه شما به او اعتماد ندارید، حالا پول‌ها را بردارید و درب منزل مقسمین و طلب کارها ببرید

                  هیچ برگی درنیفتد از درخت
                                               بی قضا و حکم آن سلطان بخت
 منبع:
با اقتباس و ویراست از کتاب مردان علم در دنیای عمل
مولانا به نقل از اخبار امروز

حضرت امام صادق (علیه السلام) در یکی از جلسات به شاگردان خود فرمودند: شما [که سالهاست در جلسات شرکت می‌کنید] چه چیزی از من یاد گرفته‌اید؟ یکی از آنها عرض کرد: ٨ مطلب از شما آموختم. حضرت فرمودند: بگو تا بدانم فهیمده‌ای. گفت:

١. دیدم مردم آنچه را دوست دارند، هنگام مرگ از آن جدا می‌شوند. قصد کردم دل به چیزی ببندم که مونس من شود و آن، عمل خیر است. امام فرمودند: به خدا قسم درست فهمیدی.

۲. دیدم عده‌ای از مردم به نسب و نژاد خود و عده‌ای به اموال خود و برخی دیگر به اولاد خود افتخار می‌کنند. اما افتخار بزرگ را در فرمایش خدا دیدم: «گرامی‌ترین شما نزد خدا، با تقواترین شماست.»

امام صادق (ع) فرمودند: اگر من [جعفر بن محمد] ولایت علی (علیه السلام) را داشته باشم بهتر از آنست که فرزند او باشم، چون فرزند علی بودن فضیلتی از جانب خداست اما ولایت او را داشتن، واجب الهی است.

۳. دیدم مردم فقط برای کسب روزی تلاش می‌کنند در حالیکه هدف از زندگی، رسیدن به مقام عبودیّت است. روزی دهنده خداوند است، هم قدرت دارد و هم قوّت. پس به وعده خدا آرام و به کلامش راضی شدم. قصد کردم آنچه را خدا می‌خواهد انجام دهم، نه آنچه را خودم می‌خواهم.

٤. دیدم که بعضی از مردم بخاطر کینه‌ای که از یکدیگر در دل دارند، با هم دشمنی می‌کنند. در حالیکه خداوند فرمود: «شیطان دشمن آشکار شماست، او را نپرستید» پس دشمن خود را شناختم و کینه‌توزی با مردم را کنار گذاشتم.

5. بعضی از مردم در رزق و روزی به یکدیگر حسادت می‌کنند، در حالیکه خداوند روزی مردم را تقسیم کرده است. بعضی را به درجاتی برتری داده است تا بار زندگی عده‌ای دیگر را به دوش بگیرند و آنها را کمک کنند.

وقتی خدا را ضامن روزی دیدم، نسبت به کسی حسادت نکردم و افسوس آنچه را از دست داده‌ام، نخوردم. رحمت خداوند بهتر و بیشتر از آن چیزی است که برای خود جمع کرده‌ام.

٦. دیدم مردم سرگرم دنیا هستند و از آن شادمانند. اما قول خداوند را شنیدم: «کسیکه از مقام پروردگار خود خوف دارد و نفس را از هوی بازدارد، جایگاهش بهشت است» پس عمر را در این صرف کردم که خود را از هوای نفس بازدارم.

7. دیدم سعی مردم در حفظ آن چیزی است که دوست دارند، و من قول خداوند را شنیدم: «هر کسیکه به خدا قرض بدهد، من آن را مضاعف می‌کنم» پس آنچه را که دوست داشتم در راه خدا قرض دادم تا در روز قیامت برای من ذخیره‌ای شود.

٨. دیدم برخی از مردم به سلامت بدن خود، بعضی به اموال خود و عده‌ای دیگر هم به دوستان خود تکیه و اطمینان دارند. اما من فرمایش خداوند در قرآن را شنیدم: «کسیکه تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم می‌کند، و او را از جاییکه گمان ندارد روزی می‌دهد. و هرکس بر خدا توکل کند، کفایت امرش را می‌کند» پس من بر خدا توکل کردم.

توکل یعنی بدانی «هیچ‌کس جز خداوند در امور تو مؤثر نیست.»

امام صادق (ع) به شاگردان خود فرمودند: «به خدا قسم، چکیده تعالیم تورات، انجیل، زبور، قرآن و سایر کتابهای آسمانی، به این ٨ مطلبی که او از ما آموخته، بازمی‌گردد.»

منبع:

به نقل از پایگاه خبری تحلیلی قدس انلاین بااندکی تصرف

حضرت موسی به خداوندگفت:خدایا حال دوستِ شهیدم،چگونه است؟فرمود:در جهنم است؛موسی(ع)پرسید:خدایا مگر وعده ندادی که شهید با اولین قطره خونش به بهشت می رود و گناهانش آمرزیده می شود. خداوندگفت:بله اما دوست تو اصرار به آزردن پدر و مادرش داشت و عمل کسی که بر پدر و مادرش ستم کند قبول نمی کنم،حتی با شهادت.

منبع:

مستدرک الوسائل/ج15/ص119

مردی از انصار به محضر رسول اکرم(صلی الله علیه آله) آمد و عرض کرد: یا رسول الله (صلی الله علیه آله)! اگر جنازه ای حاضر باشد مجلس عالمی، کدامیک را بیشتر دوست داری که من حضور یابم؟ رسول الله(صلی الله علیه آله) فرمودند: اگر برای تشییع و دفن، کسانی باشند که عهده دار انجام آن شوند، حضور یافتن در مجلس دانشمند، از حاضر شدن در تشییع هزار جنازه و عیادت هزار بیمار و از نماز هزار شب و روزه هزار روز و از هزار صدقه به مستمندان دادن و از هزار حج مستحب و از هزار جنگ مستحب در راه خدا بامال و جان برتر است، کجا اینها با فضیلت حضور در محضر عالم برابری می کند؟

آیا ندانسته ای که اطاعت و عبادت خدا وابسته به علم و دانش است و خیر دنیا و آخرت با علم می باشد و بدی دنیا و آخرت با نادانی است؟؟؟

منبع:

(بحار الانوار، ج1،ص204)

صبح زود همین که از خانه بیرون زد گفت :

مسابقه می دیم از الان تا شب

در همین وقت ، چشمش به دختری که از سر کوچه می آمد افتاد

نگاهش را کج کرد و به شیطان گفت :

فعلا یک هیچ - به نفع من…

منبع: وبلاگ جملات زیبا، عارفانه

پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری در ایام ماه مبارک رمضان، به صورت روزانه توصیه‌های کاربردی رهبر انقلاب درباره نماز، نهج‌البلاغه، قرآن و معنویت که در بیاناتشان به آن پرداخته‌اند را در ایام ماه مبارک رمضان منتشر می‌نماید که در زیر می خوانیم:
 

انسان نماز را خوب بخواند، با توجه بخواند، حضور قلب داشته باشد. حضور قلب یعنی انسان از آنچه که میگوید و آنچه که در ذهنش میگذرد و بر زبانش جاری میشود، غافل نباشد؛ اینجور نباشد که نفهمد. مثلاً من که حالا دارم با شما حرف میزنم، خب، شما مخاطبید. انسان توجه دارد که یک مخاطبی دارد و دارد گوش میکند و دارد حرف میزند. در نماز هم همین جور باشد؛ یک مخاطبی داشته باشیم، با او حرف بزنیم. من حتّی عرض میکنم اگر کسی معنای نماز را هم نداند، اصلاً هیچ نداند معنای این عبارات چیست، اما همین قدر بداند دارد با یکی حرف میزند، دارد با خدا حرف میزند، این قضیه انسان را نزدیک میکند - «قربان کلّ تقیّ»- این خودش مقرب است؛ تا اینکه حالا مثل ماها که معنایش را میدانیم و تفسیرش را میدانیم و چندین کتاب درباره‌اش خوانده‌ایم، اما وقتی که نماز میخوانیم، بالمرّه یادمان میرود که چه کار داریم میکنیم. به قول صائب - حالا شعرش یادم نمی‌آید، اما مضمونش این است - غیر از خدا که به یادت نمی‌آید، هر چی دیگر توی نماز یادت می‌آید؛ گم کرده باشی، پیدا میکنی. ۱۳۹۰/۰۱/۲۳

حضور قلب و توجه، کاری است که به تمرین احتیاج دارد. کسانی که این کارها را کرده‌اند و بلدند، به ما یاد می‌دهند که انسان باید در حال نماز، خود را در حضور یک مخاطب عالی‌شأن و عالی‌مقام که خالق هستی است و مالک همه‌ی وجود انسان است، احساس کند. هر مقدار از نماز که توانست این حالت را داشته باشد، به تعبیر روایات این نماز، نمازِ مقبول است و آن خاصیت و اثر را خواهد بخشید. و دیگر آثار نماز - که نمی‌شود آثار نماز را در چند جمله یا در چند فقره‌ی کوتاه خلاصه کرد - بر این مترتب می‌شود. ۱۳۸۵/۰۶/۲۷

نماز همان ذکری است، همان آب حیاتی است که انسان به دل خود می‌بخشد؛ نمازِ با توجه؛ توجه به معنا، توجه به اینکه در مقابل خدا قرار داریم. نماز را این‌طوری بخوانید. وقتی به نماز می‌ایستید، به یاد بیاورید که در مقابل خداوند متعال ایستاده‌اید و دارید با او حرف می‌زنید. در سرتاسر نماز سعی کنید این حالت حفظ بشود، آنوقت این نماز اثر می‌گذارد و دل انسان را مثل اکسیر عوض می‌کند. اکسیر ماده‌ی کیمیایی است که می‌گویند مس را طلا می‌کند. دل ما از مس هم که باشد، اکسیر ذکر آن را به طلا تبدیل می‌کند. این، خیلی مهم است.۱۳۸۶/۰۲/۱۹

منبع:

پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR

امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: کرامتهای اخلاقی ده تاست، اگر توانستی آنها را در خود فراهم آوری، چنان کن.

این خصلتها ممکن است در مرد باشد و در فرزندش نباشد، یا در فرزند باشد و در پدرش نباشد. یا در برده باشد و در شخص آزاد نباشد.

گقته شد: این خصلت‌ها کدام‌اند؟

فرمود: پایمردی در نبرد، راست گفتاری، امانتدارى، صله رحم، ميهمان نوازى، اطعام نيازمند، جبران نيكى‌ها، رعايت حق و حرمت همسايه، دفع ضرر از رفيق و در رأس همه آنها حيا.

متن حدیث:

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْهَيْثَمِ بْنِ أَبِى مَسْرُوقٍ عَنْ يَزِيدَ بْنِ إِسْحَاقَ شَعِرٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْمَكَارِمُ عَشْرٌ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ فِيكَ فَلْتَكُنْ فَإِنَّهَا تَكُونُ فِى الرَّجُلِ وَ لَا تَكُونُ فِى وَلَدِهِ وَ تَكُونُ فِى الْوَلَدِ وَ لَا تَكُونُ فِى أَبِيهِ وَ تَكُونُ فِى الْعَبْدِ وَ لَا تَكُونُ فِى الْحُرِّ قِيلَ وَ مَا هُنَّ
قَالَ صِدْقُ الْبَأْسِ وَ صِدْقُ اللِّسَانِ وَ أَدَاءُ الْأَمَانَةِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ وَ إِقْرَاءُ الضَّيْفِ وَ إِطْعَامُ السَّائِلِ وَ الْمُكَافَأَةُ عَلَى الصَّنَائِعِ وَ التَّذَمُّمُ لِلْجَارِ وَ التَّذَمُّمُ لِلصَّاحِبِ وَ رَأْسُهُنَّ الْحَيَاءُ.

منبع:

«اصول كافى، ج2، ص 55 و 56»

خداوند متعال وحی کرد به حضرت موسی(علیه السلام)؛ ای موسی! سفارش مرا دربارۀ چهار چیز به خاطر بسپار…

از اصبغ بن نباته نقل شده است که گفت، امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) فرمود: خداوند متعال وحی کرد به حضرت موسی(علیه السلام)؛ ای موسی! سفارش مرا دربارۀ چهار چیز به خاطر بسپار.

1. تا ندانی که گناهانت را آمرزیده اند به عیب دیگران نپرداز.

2. تا ندانی که گنج های خدا تمام شده غم روزی مخور.

3. تا نبینی که ملک و پادشاهی من از دست رفته به دیگری امیدوار نباش.

4. تا مردۀ شیطان را نبینی از مکرش ایمن مباش.

منابع:

زبده الاحادیث، جلداول، ص44-45

نصایح، نوشته مرحوم ایت الله مشکینی

احادیث الطلاب، احادیث امیرالمومنین(علیه السلام)

آموزه های اخلاقی در کلام معصومین(علیه السلام)

دفتر استاد قرائتی خاطره ای زیبا از این استاد گرامی را بر روی صفحه رسمی اینستاگرامش منتشر کرد.

به گزارش سرویس دینی جام نیـوز، حجت الاسلام والمسلمین قرائتی با ذکر خاطره ای از پیام امام رضا علیه السلام که موجب شرمندگی وی در مقابل این امام همام شد نوشت:

در حرم امام رضا(علیه‌السلام) به زيارت و دعا حال خوشي داشتم.

شخصي كنارم نشست (پولي را چند تا زده بود شكل بيست توماني‌هاي قديم بود) گفت: آقا اين پول را بده به فقير، گفتم: آقا من كسي را سراغ ندارم. مدتي گذشت دوباره حرفش را تكرار كرد. من هم همان جواب را دادم، سه باره و چهار باره حرفش را تكرار كرد. ناراحت شدم.

گفتم: آقا شما بيست تومان دست گرفته‌اي نمي‌گذاري ما حال خوشي داشته باشيم.

گفت: آقا هزار تومان است. (كه آن زمان هزار توماني خيلي ارزش داشت)

تا من فهميدم هزار تومان است. گفتم: خوب من مؤسسه‌اي كه يتيمان را سرپرستي مي‌كند سراغ دارم. پول را به من داد و رفت.

بعد من متوجه شدم كه اين پيام امام رضا(علیه‌السلام) بود كه مي‌خواست به من بفهماند كه اگر به حالت خوش به خيال خودت دو ليتر هم گريه كني ولي فشار خونت با پول بالا و پايين رود صلاحيّت نداري.

من در مقابل امام رضا(علیه‌السلام) نسبت به ضعف خود خيلي خجالت كشيدم.